Bugünkü yazımız Azerbaycanın tarihen eski topraklarından olan ve bugün Ermenistan
sınırlarında bulunan Karabağ sorunudur.Karabağ sorunu öncesi Azerbaycanın toprak sahası
114 bin km2 idi.Karabağ sorunu sonrası tam 20 faiz kayıp olarak 86.6 bin km2 olmuştur.Aslında
bunu bugün çoğumuz biliriz Karabağ denildiği zaman Azerbaycanın eski toprağı olduğunu .Bu
Karabağ sorunu (1988-1994) tarihleri arasında olmuştur.Bu tarihlerde Azerbaycanın bir çok illeri
işgal edilerek Ermenistan’ın sınırına katılmıştır. İşgal edilen iller şunlardır:
1.Hankendi ( 26 12 1991)
2. Hocalı(26 02 1992)
3.Şuşa(08 05 1992)
4.Laçın(17 05 1992)
5.Hocavend(02 10 1992)
6.Kelbecer(04 04 1993)
7.Akdere(07 07 1993)
8.Ağdam(23 07 1993)
9.Fizuli(23 08 1993)
10.Cebrail(23 08 1993)
11.Qubadlı(31 08 1993)
12.Zengilan(30 10 1993)
Konuyla ilgli kısacası bugün aslında bilinmesi gereken bir konuyu yazmak isterim. Azerbaycanın bu illerine Eremenistan
tarafından göründüğü gibi 20.yy da işgal edilmesi planlanmamıştır.Bu toprakları hele işgalı 17 .yy sonu
18.yy başlarında Petro’nun(1682 - 1725) zamanında ‘Büyük Ermenistan ’ Devleti adı altında işgal
etmeye çalışmıştılar. Ermenistan dan İsrael Ori (1658 - 1711) adlı şahsın önderliği ile toplam üç
şahıs olarak bir çok devletten yardım almak için yola çıkmışlardır.Bu zamanlar yardımı ilk önce
Rus çarı 1.Petro’dan yardım isteselerde alamamışlardır.Bunun nedeni ise çok basitti. Çünkü bu
dönemde Petro’nun başı İsveç’le nerdeyse yirmi yıldan fazla süren savaşa katılmıştı.Bundan
sonra yine başka devletlere Fransa’ya kadar gitmişlerdi.Yine burada durum değişmez olarak
kalmıştır.Çünkü hiçbir devletten yardım alamamışlardır . O dönemler çok kritik bir dönemdi.İşte bu
amaçlarına yardım sayesinde maalesef 20.yy da başara bilmişlerdi.Bu dönemlerde yetmiş
seneden fazla hüküm süren ve Azerbaycan’ın da dahil olduğu SSCB Devleti artık sona ermiştir.
SSCB Bulunan 15 farklı devlet gibi Azerbaycan da kendi tarihi topraklarını oluşturmak
zorundaydı.Bu karışıklık zamanı Ermenistan dış kuvvetlerin yardımı sayesinde işgalci hamleler
yapmıştır.Tabi burada halk bu savaş zamanı sonuna kadar direniş gösterse de değişen birşey
olmamıştır. Bu savaş zamanı aslen Azerbaycanın Zakatala ilinden olan ‘ Ruxsare Cumayeva’
da gönüllü olarak sonuna kadar Vatan uğruna bir çok illerde savaş zamanı bulunmuştur.
Bunlardan Ağdam ,Akdere , Kelbecer v.s gibi illerde bulunmuştur.Arka cephe de sayısızca
yaralıları ve şehit olanları toparlanmasının yardımında bulunmuştur. Ağdam'da 1968 Haziranın
18'inden bulunmuş.Daha sonra Akderede 1992 yılının Ağustos aylarında savaş zamanı sadece
bir günde Mehmane savaşında tam 96 yaralının ve 45 tane şehidin düşman elinden
kurtarılmasına vesile olmuştur.Bundan sonra yine daha başka bir il olan Kelbecerin Murovda
1994 Şubatın 9'undan 19'una kadar sayısızca yaralıların kar altında kalmasından kurtarmıştır.Böylelikle
artık Karabağ savaşı 1994 yılının Mayısına doğru sona eriyordu.Bu savaşta Ruxsare
Cumayevan’ın bir çok arkadaşları şehit olurken kendisi ve bir kaç arkadaşı yaralı kurtulmayı
başarmıştır. Evet, böyle göründüğü gibi Vatan için ne gerekiyorsa onuda yapmıştır.
Azerbaycan’da yaptığı çabalar sayesinde Karabağ Gazisi adını almıştır.Şimdiler de Savaş zamanı
aldığı yaradan dolayı İstanbul’da bir hastanede tedavi görmektedir.Gereken desteğin verilmesi
gerekir .Çünkü vatan uğruna bir bayan olarak yaptığı işler gözardı edilmemelidir.