Gut, bazı eklemlerde ani ve şiddetli gelişen ağrı, hassasiyet, kızarıklık, şişme ve sıcaklık artışı nöbetlerine neden olan bir hastalıktır. Genellikle tek eklemi, sıklıkla da ayak başparmağını etkiler. Bununla birlikte diz, ayak bileği, ayak, el, el bileği ve dirsek eklemleri de etkilenebilir. Nadiren hastalarda omuz, kalça ve omurga tutulumu gelişebilir.
Gut herkesi aynı şekilde etkilemez. Bazı insanlar hayatları boyunca bir tek atak geçirirler ve bundan başka hiçbir problem oluşmaz. Bazılarında ise zamanla eklemlerde hasara ve ağrıya yol açan şiddetli kronik ataklar görülür. Gutun kesin kür sağlanan bir tedavisi yoktur ancak iyi bir tedavi ile tamamen hastalık önlenebilir. Uygun tedavi alevlenme sıklığınızın azalmasına hatta alevlenmelerin tamamen kesilmesine ve eklem hasarlarının gelişmesine engel olabilir.
Ataklar genellikle aniden, hızlı bir şekilde gelişir. İlk atak sıklıkla mükellef bir akşam yemeğinin (aşırı miktarda alınan kırmızı et ve alkolün ardından) ardından gece gelişir. Uykuda, gece yarısı aşırı bir eklem ağrısı ile uyanabilirsiniz.
Atak esnasında şunlara dikkat edin:
1. Ani, şiddetli eklem ağrısı
2. Eklemde şişme
3. Eklem çevresindeki deride parlak kırmızı veya erguvani renk değişimi ve ciltte soyulma, döküntü olması
4. Eklem etrafında aşırı hassasiyet-hatta yatak çarşafının değmesi bile bu alanda şiddetli ağrıya neden olabilir.
Hastalığın başlangıç yıllarında ataklar çok nadiren gelir. Ataklar arasında her şeyin normal olduğu, şikayetlerin olmadığı bir dönem vardır. Eğer hastalık tedavi ile kontrol altında tutulmazsa ataklar daha sık gelir ve atakların süresi uzar. Tekrarlayan ataklar eklemlerinizde hasar oluşturur. Ataklardan sonra eklemlerinizde katılık ve hareket kısıtlılığı oluşabilir.
Gut ataklarını şu nedenler tetikleyebilir:
1. Aşırı alkol alımı
2. Hatalı ve aşırı beslenme (aşırı kırmızı et tüketimi)
3. Cerrahi operasyon geçirme
4. Ani, şiddetli hastalık hali
5. Yanlış diyet
6. Eklem travması
7. İlaç tedavileri (aspirin, idrar söktürücü ilaçlar)
Gut hastalığındaki ağrı ve şişmenin nedeni ürik asit kristallerinin eklemde birikmesidir. Ürik asit vücutta hücre döngüsü sonucu ortaya çıkan bir maddedir. Kanda erimiş halde bulunur ve böbrekler yoluyla idrarla atılır. Gut hastalarında ürik asit düzeyi kanda çok yükselmiş olup, ürik asit kristalleri eklem ve diğer dokularda birikim yaparlar. Bu da eklem zarında iltihaba neden olur.
Birkaç yıl sonra hastalık ilerledikçe ürik asit kristalleri eklem ve eklemlerin çevresindeki dokularda birikim yaparlar. Deri altında şişlik şeklinde oluşurlar. Bir iğneyle delinip içi boşalacak olursa tebeşir tozu gibi beyaz ürik asit kristallerinin dışarı çıktığını görebilirsiniz. Bu şişlikler genellikle hasta eklemlerin içinde veya çevresinde, dirseklerin yanında, parmakların üstünde, ayak başparmağında ve kulak kıvrımında yerleşir. Tedavisi yapılmazsa eklemlerde hasar oluşturur.
Ürik asit kristalleri böbrek ve idrar yollarında veya idrar kesesinde taş oluşumuna neden olabilir. Birçok faktör bu oluşuma neden olur. Yeteri kadar sıvı alınmaması taş oluşumunu kolaylaştırır. Çünkü sıvı azlığında yetersiz idrar miktarı ürik asitin çökmesine neden olur. İdrarın asitliğini düşüren çeşitli hastalıklardan da taş oluşumu görülebilir. Diğer bir neden de beslenme alışkanlığıdır. Bazı insanlarda uygun olmayan diyet, ürik asit yapımını artırarak böbreklerde taş oluşumunu artırabilir. İdrar tetkiki vücudunuzdaki ürik asit yapımı hakkında bilgi verecektir. İdrar tetkiki özellikle yararlıdır. Çünkü bazı gut hastalarında ürik asitin idrarla atılımı çok artmıştır. Bu kişilerde böbrek taşı oluşumu riski yüksektir.
KİMLER GUT HASTASI OLUR?
Herhangi bir yaşta meydana gelebilirken genellikle ilk atak 40 – 50 yaşları arasındaki erkekleri etkiler.
Bununla birlikte gut bayanlarda da görülebilir. Özellikle menopoza giren bayanlarda gut riski artmaktadır.
TANI NASIL KONULUR?
Gutta tanı, doktorunuzun sizi muayene etmesi ve şikayetlerinize ilişkin sorular sormasıyla konur. Doktorunuz kan ürik asit düzeyinizi görmek için kan tahlili isteyebilir. Yalnız şunu hatırlamak gerekir. Kan - ürik asit düzeyinin yüksekliği gut hastası olduğunuz anlamına gelmediği gibi normal düzeyleri de hasta olmadığınız anlamına gelmez. Akut atak esnasında kan - ürik asit düzeyinin bir önemi yoktur. Çünkü bu dönemde kan - ürik asit düzeyi yüksek, normal ya da düşük çıkabilir.
Doktorunuz daha sonra eklem romatizmalarının diğer tiplerini de dışlamak için muayenesine devam edecektir. Örneğin yalancı gut ve artrit gibi. Bu iki durumda guta benzemekle beraber ürik asit kristalleri görülmez. Doktorunuz artritinizin tipini saptamak için bazen tutulan ekleminizden sıvı alarak kristal yönünden incelemek isteyebilir.
TEDAVİ NASIL YAPILIR?
Tedavi esas olarak ilaç tedavisi ve diyet alışkanlığındaki değişiklikler olarak sınıflandırılabilir. Hedef ağrının azaltılması, akut atakta iltihap süresinin kısaltılması, tekrarlayan ataklardan korunma ve eklem hasarından korunma olarak söylenebilir. Gut tedavisinde nadiren cerrahi de kullanılır.
