İSTANBUL, ()-“Coronavirus” salgınının bir sağlık sorunu olmanın ötesinde artık iktisadi bir sorun da olduğunu kaydeden Prof. Dr. Ahmet Sedat Aybar, “Salgının Çin merkezli olmaktan çıkıp küresel arz ve talep cephelerini eş anlı olarak etkilemeye başlamasıyla düşen petrol ve emtia fiyatları sadece yeni jeopolitik gelişmelere yol açmayacak. Aynı zamanda yenilenebilir enerji bağlantılı teknolojik gelişmeyi, onların üreticileri ile kullananlarının yeni üretim ve tüketim alışkanlıklarını kalıcılaştıracak” diye konuştu.
İstanbul Aydın Üniversitesi (İAÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (İİBF) Ekonomi ve Finans Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ahmet Sedat Aybar “Coronavirus” (COVID-19) sebebiyle değişen ekonomik gelişmelerle ilgili değerlendirmelerde bulundu. Sedat Aybar, “Coronavirus ve petrol fiyatlarının düşmesinin getireceği sonuçlar jeopolitik sonuçların ötesine geçiyor. Fosil temelli enerji kaynaklarını kullanan şirketler kesimiyle, bunların destekçisi petrol şirketlerinin devamlılığının sorgulanılırlığı ön plana çıkıyor. Yenilenebilir enerji kullanan şirketlerin karlılık oranları daha da artıyor” dedi ve ekledi: “Bugün zaten başlamış olan ve ağır ağır küresel üretim ve tüketim alışkanlıklarını değiştiren 4.0 ve 5G teknolojileri daha kalıcı bir şekilde kullanıma girmeye başladı. Coronavirus insanların tüketim alışkanlıklarını ve kullandıkları alet edevatın doğasını ve içeriğini de değiştiriyor. Kapitalizmin atomize ettiği bireyler dijital bir yalnızlaşma içerisinde yenilenebilir farklı tüketim alışkanlıkları geliştiriyorlar. Tıpkı el sıkışarak selamlaşmaktan vazgeçildiği gibi birçok tüketim alışkanlığı da değişiyor. Her krizin daha önceki dönemin çelişkilerini, sorunlarını çözüp yeni bir çağ açtığı gerçeği yeni Coronovirüs salgınının getirdiği iktisadi çöküşün ardından yaşanacak gelişmeler için de geçerli. Bu krizi iyi yönetebilen ülkeler üzücü can kayıplarına rağmen yeni fırsatlar yaratarak krizden çıkabilirler. “Coronavirus” temelli iktisadi kriz, yenilebilir enerji kullanan şirketlerin önemini ve getiri ölçeğini fosil kaynaklı enerji şirketlerine kıyasla daha fazla artırarak yeni bir çağın açılmasına neden olacak”
“DARALMA UZUN SÜRELİ OLABİLİR”
Çin’deki iktisadi daralmanın üzerine konuşan Prof. Dr. Aybar “Çin Halk Cumhuriyeti’nin dünyadan yaptığı talebin daralmasının üretim bandına yansıması Çin’de iktisadi yavaşlamayı tetikledi. Çin’in küresel hammadde talebi düştü. Bu özellikle petrol gibi önemli bir üretim girdisi olan ürünlerin bollaşmasına ve fiyatların düşmesine neden oldu. Salgın, Çin’in uyguladığı kısıtlayıcı önlemler ve etkin sağlık sistemi sayesinde bugün kontrol altına alınmış durumda. Ancak küresel ölçekte bugün itibariyle yüzden fazla ülkeye sıçramış bir salgından söz ediyoruz. Virüsün kendi doğası ve salgınla mücadele etrafındaki belirsizlikler, iktisadi etkinin daha uzun süreli bizimle birlikte olacağını düşündürtüyor” diye konuştu.
“SUUDİ ARABİSTAN RUSYA İLE FİYAT SAVAŞI BAŞLATTI”
Prof. Dr. Aybar, geçtiğimiz Pazartesi günü dünya borsalarında yaşanan sert düşüşle ilgili olarak da “ABD başta olmak üzere dünya borsaları yüzde 8 civarında düşüş yaşandı ve 9 Mart “Coronavirus” bağlantılı “Kara Pazartesi” olarak tarihteki yerini aldı. Borsalardaki düşüş şirketler kesiminin salgın nedeniyle daralan ekonomilerde kar beklentilerinin düşmesi nedeniyle gerçekleşti. Bu arada petrol fiyatları da düştü. Petrol fiyatları yüzde 30 civarına geriledi. Petrol Üreten Ülkeler Örgütü (OPEC) bu düşüşü engellemek için üye ülkelerle yaptığı toplantıdan ortak bir karar alamadan dağıldı. Suudi Arabistan’ın petrol fiyatlarının düşüşünü engellemek için önerdiği üretim kısıtlamasına Rusya karşı çıktı. Rusya’nın karşı çıkış nedeni üretim fiyatlarının düşmesi nedeniyle karşılaşmış olduğu kayıpların artan üretim miktarlarıyla telafi etme arzusuydu. Suudi Arabistan petrol üretimini artıracağını ilan ederek Rusya ile fiyat savaşını başlattı. Petrol fiyatları daha da düşmeye devam etti. Petrol fiyatlarının düşüşünün oyun bozucu olduğunu” vurgulayan Aybar, “bundan en kötü etkilenecek ülkelerin başında zaten ambargo altında yaşayan İran ve Venezuela gibi ülkeler” dedi. Bu gelişmelerle bağlantılı olarak, başta Suriye ve Libya olmak üzere, Türkiye lehine bir takım yeni jeopolitik gelişmeler gerçekleşebilir” değerlendirmesinde bulundu. Prof. Dr. Aybar “Bu sonuçların başta Körfez ülkeleri olmak üzere Suriye, Libya gibi ülkelerin geleceğinde ve diğer sorunlu bölgeler üzerinde etkisi olacak. Petrol fiyatlarının düşmesiyle Rusya ve İran gibi ülkelerin buralarda hamle yapmaları da sorunlu hale gelecek yani hamle yapmaya devam edemeyecekler” şeklinde konuştu.
“TRUMP’IN SEÇİM KAZANMASI TEHLİKEYE GİREBİLİR”
“ABD’nin kaya petrolü üreten şirketlere bu üretimden çekilerek fiyatların yükseltilmesi konusunda girişimde bulanacağı beklentisi fiyatların düşüşünü durdurmadı” diye konuşan Prof. Dr. Aybar, “ABD merkezli kaya petrolü üreten şirketlerin varil başına 55 doların altında zarar edeceği zaten biliniyordu. Bu şirketler ağırlıklı olarak borçlu olan şirketler, bu yüzden borsada değerleri hızlı düştü, aynı zamanda borsaların gerilemesine neden oldu. Bu olay Kasım 2020 ABD genel seçimlerinde Trump’ın seçilme şansının olup olmadığı da belirleyici bir durum. Trump “Coronavirus” salgınını ve onunla birlikte ortaya çıkan iktisadi hassasiyetleri iyi idare edemezse şirketlerin karlılığının devamını sağlayamazsa genel seçimi kazanması tehlikeye girebilir” dedi. Amerikan borsalarında Trump’ın destekçisi fosil kaynaklı enerji kullanan şirketler hızla değer kaybederken, yenilenebilir enerji yatırımı yapan, güneş ve rüzgar enerjisi üreten şirketler ise değer kazanmaya devam ediyor” değerlendirmesinde bulundu.
